Giá nhiên liệu như than, khí đốt cũng leo thang khiến chi phí sản xuất, chi phí mua điện tăng đột biến trong khi giá bán lẻ điện bình quân không thay đổi, theo EVN.
Than và khí đốt – những nhiên liệu đầu vào quan trọng để phát điện – đã tăng giá mạnh trên thị trường thế giới trong năm nay, do tác động của xung đột Nga – Ukraine, khủng hoảng năng lượng ở châu Âu… Số liệu của IAE cho thấy giá than thế giới năm nay đã tăng 6 lần so với năm 2020 và 2,6 lần so với năm 2021. Giá gas cũng tăng 27 lần trong 2 năm qua tại châu Âu.
Cơn sốt giá nhiên liệu thế giới đã ảnh hưởng đến giá điện trong nước, khi mỗi năm Việt Nam nhập khẩu 35-36 triệu tấn than để sản xuất điện. Còn giá khí được neo theo giá dầu thế giới khi giá dầu tăng 2,2 lần so với năm 2020 và 1,3 lần so với năm ngoái đã làm tăng chi phí mua điện từ các nhà máy điện khí trong nước.
Theo số liệu của EVN, giá mua điện bình quân từ điện than tăng 408 đồng một kWh so với năm 2021; Đối với các nhà máy sử dụng than nhập khẩu, mức tăng này là 2.062 đồng/kWh. Giá mua điện khí cũng tăng hơn 183 đồng một kWh so với năm ngoái.
Năm nay, điện mua từ điện than (than trong nước, than nhập khẩu) khoảng 84 triệu kWh, điện khí gần 29 triệu kWh. Vì vậy, giá nhiên liệu than, khí tăng vọt đã khiến chi phí mua điện của EVN tăng thêm gần 40.000 tỷ đồng.
Ông Lê Văn Danh, Tổng giám đốc Tổng công ty Phát điện 3 (Genco 3, đơn vị chiếm hơn 12% sản lượng phát điện) cho biết, giá nhiên liệu, đặc biệt là giá than tăng mạnh trong nửa đầu năm, khi than nhập khẩu tăng hơn 2 lần so với năm ngoái khiến doanh nghiệp này gặp khó khăn trong việc cung cấp than cho Nhà máy điện Vĩnh Tân 2.
“Nguồn than khó khăn, giá lại tăng vào quý I và quý II nên có thời điểm các nhà máy của tập đoàn thiếu than để sản xuất điện”, ông chia sẻ.
Một yếu tố khác là USD đắt sau khi NHNN nới biên độ tỷ giá cũng làm tăng chi phí mua nhiên liệu nhập khẩu cho sản xuất điện, gây thiệt hại do chênh lệch tỷ giá lên hàng nghìn tỷ đồng.
Riêng với Genco 3, ước tính năm nay doanh nghiệp lãi hơn 2.400 tỷ đồng. Tuy nhiên, chỉ tiêu tài chính này đến cuối năm có “giữ hay phải xem xét lại” hay không còn phụ thuộc vào tỷ giá ngoại tệ những ngày cuối tháng 12. “Nếu tỷ giá tăng và biến động mạnh như tháng 11 vừa qua thì mục tiêu sẽ phải xem xét lại”, Tổng giám đốc Genco 3 nói.
Giá nhiên liệu tăng cao, tỷ giá hối đoái biến động đã ảnh hưởng đến giá chào bán trên thị trường điện, khiến chi phí mua điện của EVN tăng rất cao. Theo ông Nguyễn Đức Ninh, Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0), giá công suất năm 2022 (giá để tính công suất thanh toán cho các đơn vị phát điện trên thị trường) tăng 252% so với năm trước. với năm 2021 và tăng gần gấp 3 lần so với năm 2020. Giá trần trên thị trường điện cũng đạt mức kỷ lục 1.612 tỷ đồng, tăng 7% so với năm 2021 và 19% so với năm 2019.
Hai loại giá này đã tác động làm giá thanh toán trên thị trường trên mỗi kWh tăng gần 20% so với năm ngoái và 36% so với năm 2019.
“Hầu hết giá các nhà máy chào bán trên thị trường đều cao hơn giá bán lẻ điện bình quân áp dụng từ năm 2019 là 1.864,44 đồng một kWh. Có những đơn vị đội giá tới 3.000 – 4.000 đồng”, ông Ninh nói. biết rôi.
Công nhân điện lực duy trì lưới điện quốc gia tại Bạc Liêu, tháng 5/2020. Ảnh: Nguyệt Nhi
Để tối ưu hóa chi phí, A0 đã khai thác tối đa nguồn thủy điện giá rẻ, sản lượng đạt 95-96 tỷ kWh, cao nhất trong 10 năm qua và vượt gần 8 lần so với kế hoạch (12,5 tỷ kWh). Nhưng nửa cuối năm, tình hình thủy văn diễn biến thất thường, nước về các hồ ít hơn so với đầu năm và các nhà máy thủy điện phải xả hơn 10 tỷ m3 nước (tương đương khoảng 2 tỷ kWh). ) phục vụ thoát nước, đáp ứng quy định. liên hồ chứa… nên cơ cấu nguồn từ thủy điện năm nay chỉ chiếm khoảng 36%.
Trong khi đó, để cung cấp đủ điện năng, đơn vị vận hành phải huy động từ các nguồn điện khác như than, năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng lớn… Đây là những nguồn điện có giá cao hơn, với giá nhiên liệu luôn biến động. tăng chi phí.
Chưa kể, khí cung cấp cho các nhà máy điện khí chỉ đáp ứng được 70% công suất của các tổ máy nên để đảm bảo nguồn điện, A0 nhiều thời điểm phải huy động thêm các nhà máy điện chạy bằng dầu DO giá cao.
EVN là nhà sản xuất điện chính, chiếm khoảng 40% lượng điện sản xuất mỗi năm. Nắm giữ tỷ trọng còn lại trong việc cung cấp và sản xuất điện là các tập đoàn nhà nước khác như PVN, TKV… Tuy nhiên, các “ông lớn” ngành điện lại đang nắm giữ vị trí trong các khâu truyền tải, phân phối và vận hành điện của hệ thống. hệ thống điện.
Hiện Việt Nam chưa có thị trường bán lẻ điện cạnh tranh nên khâu phân phối điện (bán lẻ) vẫn do các đơn vị của EVN phụ trách. Theo kế hoạch của Bộ Công Thương, thị trường bán lẻ điện cạnh tranh dự kiến sẽ được thí điểm vào năm 2022 -2024 và sau năm 2024, người tiêu dùng sẽ được lựa chọn đơn vị bán lẻ điện. Tuy nhiên, việc thí điểm và xúc tiến thị trường này hiện đang bị chậm so với kế hoạch.
Do đó, giá mua điện tăng cũng khiến khâu phân phối bán lẻ bị lỗ. Bà Đỗ Nguyệt Ánh, Chủ tịch Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC, đơn vị quản lý, vận hành và phân phối điện tại 27 tỉnh, thành phía Bắc) cho biết, giá mua điện kế hoạch là 1.809 đồng một kWh. nhưng thực tế doanh nghiệp này phải trả tới 2.400 đồng một kWh để mua buôn từ các đơn vị phát điện, tức là tăng 685 đồng một kWh. Như vậy, số tiền phải trả thêm do giá mua điện cao là 3.700 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, sản lượng điện thương phẩm bán cho các khách hàng sử dụng điện lớn cũng sụt giảm mạnh, chỉ đạt 85,4 tỷ kWh, tương ứng mức tăng trưởng hơn 5,4%, thấp hơn so với trước dịch Covid-19. Nguyên nhân là do hầu hết các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp như Hòa Phát, Samsung đều giãn, giảm, thậm chí ngừng sản xuất trong những tháng cuối năm.
Giá mua điện cao và doanh thu bán điện thương phẩm cho các khách hàng sử dụng điện lớn giảm khiến EVNNPC lỗ 4.700 tỷ đồng trong năm nay.
Trong bối cảnh đó, nhiều giải pháp về quản lý, cắt giảm, tiết kiệm được ngành điện áp dụng nhằm giảm tổn thất . Ông Nguyễn Tài Anh cho biết, EVN đã giảm 20-30% chi phí sửa chữa lớn, chi phí lương nhân viên bằng 80-90% so với bình quân năm 2020, giảm 10% chi phí thường xuyên; tối ưu hóa dòng tiền… với tổng chi phí tiết giảm hơn 33.400 tỷ đồng.
Do khó khăn về tài chính, EVNNPC đã tiết giảm tối đa chi phí sửa chữa lớn (40%), giảm gần 40% lương CBCNV…
Báo cáo của Bộ Công Thương cho biết, giá thành sản xuất điện năm nay tăng cao đã được EVN nhiều lần cập nhật. Tính toán của tập đoàn này vào tháng 6 cho thấy, giá bán lẻ điện bình quân năm 2022 sẽ đạt 1.915,59 đồng một kWh (không bao gồm chênh lệch tỷ giá của các hợp đồng mua bán điện còn lại trong năm 2019-2021 của các đơn vị điện lực). sản xuất điện). Mức này cao hơn 2,74% so với giá bán lẻ điện bình quân áp dụng từ năm 2019 là 1.864,44 đồng một kWh từ tháng 3/2019, tức là đã gần 4 năm chưa được điều chỉnh.
Tuy nhiên, hiện nay với việc chi phí đầu vào tăng cao, gây áp lực tài chính, EVN kiến nghị Bộ Công Thương điều chỉnh tăng giá bán lẻ điện bình quân theo Quyết định 24 vào năm 2022. Việc này nhằm tháo gỡ khó khăn, đảm bảo cân đối tài chính trong năm 2023 và những năm tiếp theo do giá nhiên liệu tăng cao.
Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh cho rằng, giải pháp phù hợp nhất là điều chỉnh giá điện nhưng lộ trình tăng giá cần rõ ràng để vừa bù đắp chi phí cho ngành điện, vừa tránh tình trạng sốc giá cho người dân.
“Việc tăng giá điện là cần thiết và cơ chế quyết định phải được cơ quan quản lý làm rất rõ ràng, tránh tình trạng chi phí bị dồn nén quá lâu sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của ngành điện”, ông Bình nêu ý kiến. . Con trai.
Do không kịp thời điều chỉnh giá điện, theo EVN, tập đoàn này sẽ rơi vào nguy cơ mất cân đối tài chính và dòng tiền để trả chi phí mua điện cho các đơn vị phát điện. Điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng hoạt động liên tục của các nhà máy, cung cấp đủ điện cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng.
Các doanh nghiệp điện lực cũng sẽ gặp khó khăn trong việc huy động và cân đối vốn để đầu tư các công trình điện, sửa chữa, bảo dưỡng công trình điện, đảm bảo vận hành và cung cấp điện cho các năm tiếp theo.